ภูผาม่าน อ.ภูผาม่าน จ.ขอนแก่น
วิกฤตโควิด-19 ระบาดหนักไปทั่วโลก รวมทั้งประเทศไทย เมื่อ 2 ปีที่แล้ว ส่งผลให้เกิดผลกระทบในทุกระดับ ทุกมิติ ทุกพื้นที่ เศรษฐกิจ สังคม การเมือง รวมไปถึงการท่องเที่ยว การเดินทางที่ต้องหยุดชะงัก ลมหายใจของเศรษฐกิจการท่องเที่ยวเริ่มแผ่วเบา คนไทยไปเที่ยวต่างประเทศได้ยากขึ้นนักท่องเที่ยวจากต่างชาติเข้ามาไทยน้อยลงแต่ในวิกฤตมีโอกาส การท่องเที่ยวสัมผัสวิถีบ้าน ๆ “การท่องเที่ยวชุมชน” ได้กลับมาเป็นอีกหมุดหมายใหม่ที่กำลังได้รับความนิยมอยู่ในขณะนี้ ในหลายพื้นที่หลายชุมชน รวมถึงที่อำเภอภูผาม่าน จ.ขอนแก่น
“มันพิสูจน์ได้ว่าการท่องเที่ยวชุมชนมันเกิดเม็ดเงินในชุมชนจริงแล้ว สองคือชุมชนได้มีกระบวนการเรียนรู้การทำท่องเที่ยวแบบใหม่ มีกระบวนการจัดการแบบมีระบบ ด้วยการใช้เทคโนโลยีมาช่วย…”
กุลชาติ เค้นา
กุลชาติ เค้นา หรือ กุล คนรุ่นใหม่ที่ตัดสินใจกลับภูผาม่านบ้านเกิด ปัจจุบันเป็นนักออกแบบที่ทำงานอยู่บ้าน มีธุรกิจส่วนตัว ฟาร์มคิด (Farm kits) เป็นพื้นที่เรียนรู้ของคนที่สนใจการท่องเที่ยว การทำเกษตร “ต้องเล่าถึงว่าเราทำธุรกิจส่วนตัวก่อน แล้วเรามองว่าพื้นที่ภูผาม่านเรามีศักยภาพพอ ที่จะทำท่องเที่ยว เราขับเคลื่อนด้วยการผลักดันธุรกิจส่วนตัวให้มันไปเป็นคนที่รู้จัก แต่มันก็ยังไม่กว้างพอ ครั้งแรกเราพยายามเสาะหา เราจะสามารถทำอย่างไรได้บ้าง เพื่อขับเคลื่อนให้มันใหญ่ขึ้น พอดีกับมีพี่ๆ ในขอนแก่น การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย(ททท.) มาเยี่ยมชม มีหนึ่งทริปที่ม่านสีชมพู คนอำเภอสีชมพู ไปเยี่ยมคนภูผาม่าน จุดประเด็นว่าเราน่าจะทำท่องเที่ยวเชื่อมเข้าหากัน มันก็เกิดกระบวนการมาเรื่อย ๆ ครับ ทีนี้มันก็มีจุดหนึ่งที่อยากผลักดันภูผาม่านเป็นที่ท่องเที่ยว
มุมมองใหม่กับการจิบกาแฟชมวิวสะท้อนน้ำ
ก่อนหน้านี้เราก็ไม่รู้ เพิ่งมาอยู่ที่นี่ได้ไม่นาน เราก็พยายามหามุมมองใหม่ ๆ พยายามเก็บภาพโลเคชั่นต่าง ๆ ก็มีพี่แดงช่างภาพ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) มาช่วยผลักดัน มีจัดกิจกรรมถ่ายรูปของช่างภาพทั่วประเทศมาจัดกิจกรรม บังเอิญไปเจอหนึ่งจุดที่มันน่าสนใจคือจุดหนองน้ำ “เงาสะท้อนน้ำ” ที่ชาวบ้านเรียกว่า “หนองสมอ” ก็เลยไปทดลองถ่ายรูปแล้วเอากาแฟไปดริป แล้วถ่ายผ่านเฟซบุ๊กตัวเองแล้วลองเปิดเพจขึ้นมาด้วยการทดลองว่าจะมีลูกค้ามาจริง ๆ ไหม ปรากฎว่าเพื่อนในเฟซบุ๊กมาเป็นลูกค้า มันก็เริ่มเรียนรู้กระบวนการว่าพอมีสื่อมาแตะพอมีคนมาหาโซเชียลเน็ตเวิร์ค อินเตอร์เน็ตมันมีพลังครับ เราก็มีกลุ่มลูกค้าเริ่มสนใจเรื่อย ๆ
นักท่องเที่ยวดริปกาแฟเองที่วิวผาม่าน
เราก็เริ่มไปแตะชาวบ้าน เริ่มจากทำธุรกิจส่วนตัวก่อนแล้วก็ไปทำธุรกิจที่มันเกี่ยวกับชุมชน เพราะว่าเรามองว่าเราทำคนเดียวไม่ได้หรอกเพราะว่าเราไปใช้ทรัพยากรของชุมชน เราเลยไปเจอปู่คนหนึ่งกำลังพายเรือหาปลา ก็เลยไปกวักเรียกมาลองล่องเรือให้ผมหน่อย ผมอยากล่องเรือดูแล้วถ่ายคลิปวีดีโอไลฟ์สดดูว่ามันจะสามารถพัฒนาไปต่อจากดริปกาแฟ แล้วเชื่อมเป็นอีกทริปหนึ่งไหม เอาคนมาล่องเรือด้วย มันก็เริ่มจากจุดเล็ก ๆ ทีนี้กลายเป็นว่าคนมาดริปกาแฟก็อยากล่องเรือ ก็เริ่มมีคนนถ่ายรูปลง จากคนหนึ่งกลายเป็นคนพายเรือเป็น 4-5 คน
เกิดอาชีพพายเรือพานักท่องเที่ยวชมความงามของวิวผาม่านที่หนองสมอ
ทีนี่ยังไม่ทันมองว่าตัวเองเป็นท่องเที่ยวชุมชนหรอก ยังไม่ได้มีการร่วมกลุ่มกันแบบถูกต้อง พอล่องเรือ ดริปกาแฟมันเริ่มกระตุ้นเศรษฐกิจพื้นที่เกิดขึ้น ก็จะมีปัญหาอีกอย่างว่ามีคนเริ่มเอารถมาจอดในพื้นที่ชุมชน ใช้ทรัพยากรชุมชนมากขึ้นเราก็เลยหารือกับทีมก็ต้องยกเครดิตให้กับทีมวิวผาม่าน- View Phaman ก็ต้องเอ่ยชื่อเพราะว่ามันมีน้อง ๆ ที่พลักดันกันมาช่วยอยู่ แต่ผมเป็นคนพื้นที่เป็นคนพลักดันหลักแต่น้อง ๆ เป็นผู้ร่วมก่อตั้งอีก 2 คน ก็ปรึกษากันว่าเราจะแก้ปัญหาเรื่องทรัพยากรในท้องถิ่นอย่างไร ก็ทดลองอีกครั้งผมว่าเรื่องทดลองเป็นเรื่องสำคัญไม่ว่าจะเป็นท่องเที่ยวหรือว่าอะไรก็ตาม ก็เลยให้หนึ่งในคนพายเรือเอารถซาเล้งตัวเองมาขับรถรับส่งนักท่องเที่ยว เราบอกลูกค้าว่าอย่าเอารถลูกค้าเข้ามานะ ให้เอารถไปจอดตรงนี้ เราจะมีคนพาเข้ามา มันก็เริ่มแตะไปเรื่อย จะเรียกว่าเป็นชุมชนท่องเที่ยวก็อาจจะใช่
ถ่ายรูปมุมยอดนิยมกับเครื่องมือหาปลา(สะดุ้ง)กับวิวผาม่าน
มันเป็นเอกลักษณ์เป็นอัตลักษณ์ของภูผาม่านจริง ๆ ภูผาม่าน คือ ภูเขาที่มันเป็นลูกเงาสะท้อนน้ำนั่น มันเท่อยู่แล้ว เอาง่าย ๆ คือมันเท่มาก ถ้ามอง ถ้าถ่ายภาพธรรมดาแล้วอยู่กับทุ่งนาก็เท่สุด ๆ แล้ว ประเด็นคือมันพอดีกับมันไปกระทบกับเงาสะท้อนน้ำ แบบมิลเลอร์ แบบคมกริบเลย ประเด็น คือ บางวันมันออกเป็นสีชมพู เพราะว่าพระอาทิตย์มันออกชมพู กระทบกับภูเขาออกเป็นสีส้ม บางวันก็ส้มม่วง พอถ่ายรูปออกมา คนไปยืนอยู่ตรงสะพานไม้ครับ มุมมหาชนนั้นมันกลายเป็นว่านี่มันประเทศไทยไหมนี่ ขอนแก่นมันมีแบบนี้ด้วยเหรอ มันกลายเป็นมุมที่แปลกใหม่ ถือว่าแปลกใหม่ในขอนแก่นมาก ๆ
นักท่องเที่ยวสามารถปั่นจักรยานมาดริฟกาแฟได้ที่วิวผาม่าน
มีหน่วยงานเป็นที่ปรึกษาคือสถานบันพัฒนาองค์กรชุมชน(องค์การมหาชน) หรือ พอช. มองว่ามันเป็นเรื่องใหม่ที่คนที่มาร่วมกัน มันก็ไม่ได้อยู่ในหมู่บ้านเดียวกัน มันไม่เหมือนกับการจัดตั้งท่องเที่ยวชุมชนแบบคนในหมู่บ้านนี้รวมกลุ่มกันมันไม่ใช่ มันกลายเป็นว่าคนหลายหมู่บ้านมันมารวมกลุ่มกัน มันก็จะมีเกี่ยวกับหน่วยงานราชการ หลายหน่วยงานมาเกี่ยวข้อง
นั่งจิบกาแฟชมวิวผาม่านสะท้อนน้ำ
มองว่าการท่องเที่ยวภูผาม่านมันควรจะมีจุดขาย หมายความว่าเราต้องตั้งคำถามเสมอว่า ทำไมคนถึงต้องมาภูผาม่าน มาทำไม จุดขายภูผาม่านคืออะไร อัตลักษณ์ที่คนมาแล้วรู้สึกว่านี่คือภูผาม่านอย่างล่าสุดครับ ลูกค้าผมเหมารถตู้มาจากกรุงเทพฯเพื่อมาถ่ายรูปวิวสะท้อนน้ำ ลูกค้าจากสงขลานั่งเครื่องบินมาลงขอนแก่น เช่ารถจากขอนแก่นมาถ่ายรูปหนองสมอ คำถามคือเราต้องสื่อสารกับคนในพื้นที่ว่าคนมาเพราะว่าอะไร ถ้ามีแบบนี้แล้วคนอาจจะไม่มาก็ได้หรือมาก็ได้ มองไกล ๆ คือการสร้างการตระหนักรู้ของชุมชนครับว่าทรัพยากรของเรามีความสำคัญมาก ถ้าคุณขยับแบบไหนก็ตาม ผลกระทบก็ต้องมี แต่เราก็ต้องยอมรับความจริงว่านั้นเป็นการตัดสินใจของพวกเราเอง ผมมองว่าการสร้าง ecosystems ในการสร้างการตระหนักรู้ในชุมชนมันเป็นเรื่องสำคัญ
ถ้ำค้างคาว
นอกจากหนองสมอแล้ว อำเภอภูผาม่าน ยังมีที่เที่ยวอื่น ๆ อีกมากมาย ไม่ว่าจะเป็นถ้ำค้างคาวไว้ชมค้างคาวนับล้านบินออกจากถ้ำ ล่องแก่งเพื่อชมธรรมชาติสวยงามของขุนเขา หรือถ้าใครชอบแคมป์ปิ้ง แนะนําที่อุทยานแห่งชาติภูผาม่าน
ล่องแก่งผาเทวดา
นี่ก็อีกมุมที่นักท่องเที่ยวทุกคนไม่พลาดในการถ่ายรูป
วิวสะท้อนน้ำที่ทุกคนต้องร้องว้าว
