ตำบลโคกขามเป็นชื่อที่ชาวบ้านเรียก มีเหตุการณ์อ้างอิงสำคัญทางประวัติศาสตร์เกิดขึ้นในหมู่บ้าน มีวัดโคกขามสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2222 เป็นศิลปกรรมเก่าแก่สมัยอยุธยา
ตำบลโคกขาม อำเภอเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม ประกอบด้วย 10 หมู่บ้าน มีพื้นที่ 150 ตารางกิโลเมตร มีเนื้อที่ 44,906.25 ไร่ ภูมิประเทศเป็นที่ราบลุ่ม มีคลองพิทยาลงกรณ์และคลองสนามไชยไหลผ่านลงปากอ่าวไทยและแม่น้ำท่าจีน
การทำงานของตำบลโคกขามมีการขับเคลื่อนงานโดยกลุ่มองค์กรในชุมชนต่างๆ ในพื้นที่ตำบลทั้ง 10 หมู่บ้าน รวมตัวกันจัดตั้งสภาองค์กรชุมชนตำบลโคกขาม เมื่อวันที่ 19 มิถุนายน พ.ศ.2556 มีการแบ่งบทบาทหน้าที่ในการทำงาน เพื่อเป็นกลไกในการขับเคลื่อนงานพัฒนาในพื้นที่ตำบล โดยใช้เป็นพื้นที่กลางในการขับเคลื่อนงาน วิเคราะห์ปัญหา และหาแนวทางการแก้ไขปัญหาร่วมกัน ในการพัฒนาคุณภาพชีวิตให้กับคนตำบลโคกขาม
คณะทำงานสภาองค์กรชุมชนตำบลโคกขาม ร่วมกับคณะประสานงานขบวนองค์กรชุมชนจังหวัดสมุทรสาคร (คปอ.) และสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) สำนักงานภาคกลางและตะวันตก ได้ร่วมกันออกแบบแนวทางกระบวนการในการจัดทำแผนพัฒนาตำบลทั้งจังหวัดสมุทรสาคร และหนุนเสริมกระบวนการให้บรรลุตามเป้าหมายตามสภาพของพื้นที่ตำบล
จากการวิเคราะห์พื้นที่พบว่า คนตำบลโคกขามมีอาชีพเกษตรกรเป็นหลัก ทำวังกุ้ง นาเกลือ และทำการประมง ซึ่งปัจจุบันมีต้นทุนสูง สัตว์น้ำที่เคยมีตามธรรมชาติและเป็นแหล่งอาหารสร้างรายได้จำนวนลดลง ประชาชนยังมีปัญหาเรื่องหนี้สิน จึงมีแผนงานด้านเศรษฐกิจโครงการกิจกรรมเพื่อพัฒนาศักยภาพกลุ่มสตรีโคกขาม ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากองค์การบริหารส่วนตำบลโคกขาม เมื่อปี 2561 จำนวน 400,000 บาท ทำให้มีอาชีพเสริมเปิดโอกาสให้สตรีในชุมชนได้เข้ามาเรียนรู้และมีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาตนเองและครอบครัว ด้วยภูมิปัญญาของคนตำบลโคกขาม คือ การทำปลาหมอเทศแดดเดียว
ในบริเวณบ่อที่เกษตรกรเลี้ยงกุ้งมีปลาหมอเทศปะปนอยู่เป็นจำนวนมาก และปลาเหล่านี้กินกุ้งเป็นอาหาร ถือว่าเป็นศัตรูสำคัญของการเลี้ยงกุ้ง เกษตรกรจึงต้องหาวิธีการกำจัด จึงนำมาแปรรูปเป็นปลาเค็มเก็บไว้กินในครัวเรือน นำมาสู่การพัฒนาเป็นอาชีพเสริมให้กับกลุ่มสตรีในพื้นที่ มีการรวมกลุ่มสตรีที่ผลิตปลาเค็มเพื่อจำหน่าย การบริหารจัดการในรูปแบบของกลุ่ม รับซื้อปลาจากเกษตรกรที่ทำบ่อกุ้ง จุดเด่นของผลิตภัณฑ์ คือ เนื้อปลาขุ่นมีความนุ่ม อร่อย และมีรสชาติแตกต่างจากที่อื่น ทำให้สตรีที่เข้าร่วมมีรายได้เพิ่มให้กับครอบครัวทมากถึง 10,000 บาทต่อเดือน
ปัจจุบันนี้ตำบลโคกขามได้ยกระดับอาชีพแปรรูปทำปลาหมอเทศแดดเดียว โดยการขึ้นทะเบียนเป็นวิสาหกิจชุมชนกับสำนักงานเกษตรอำเภอเมืองสมุทรสาคร ทำให้สตรีตำบลโคกขามมีอาชีพที่ยั่งยืน
ทั้งนี้การใช้สภาองค์กรชุมชนเป็นเวทีในการพูดคุยแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในการทำงานร่วมกันและเชื่อมโยงพี่น้องประชาชน กลุ่มองค์กรต่างๆ และหน่วยงานภาคีเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาตำบลโคกขาม ทำให้เกิดการส่งเสริมกลุ่มอาชีพของสตรีในการทำปลาเค็มแดดเดียวขององค์การบริหารส่วนตำบลโคกขาม และสำนักงานเกษตรอำเภอเมืองสมุทรสาคร อีกทั้งยังมีโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านสหกรณ์ สนับสนุนให้ความรู้เกี่ยวกับการแปรรูปปลาหมอเทศแดดเดียว ให้มีสุขลักษณะอนามัยที่ดีและมีความสะอาดปลอดภัยแก่ผู้บริโภค
จากการขับเคลื่อนที่ผ่านมาของตำบลโคกขาม ได้มีการพัฒนาประชาชนในชุมชนท้องถิ่นให้เกิดการเรียนรู้แก้ไข พัฒนาความรู้ความสามารถของตนเอง ยกระดับคุณภาพชีวิต กำหนดเป้าหมายในการขับเคลื่อนงานเศรษฐกิจและทุนชุมชน คือ การทำให้คนตำบลขับเคลื่อนงานอย่างมีส่วนร่วม มีแผนในการดูแลและแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบ ทำงานแบบบูรณาการกับหน่วยงานภาคี พัฒนาตำบลให้ประสบความสำเร็จและพึ่งตนเองได้อย่างยั่งยืน
ผู้ให้ข้อมูล : นางสาวอารีย์ คงกลัด
ตำแหน่ง เลขานุการสภาองค์กรชุมชนตำบลโคกขาม
ผู้เรียบเรียง : ชุติกาญจน์ เศรษฐโสภณพงศ์
