นครพนม / วันที่ 10 เมษายน 2565 สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) ร่วมกับคณะกรรมการพัฒนาแก้ไขปัญหาที่ดินที่อยู่อาศัยและคุณภาพชีวิตตำบลวังตามัว สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดนครพนม องค์การบริหารส่วนตำบลวังตามัว จัดพิธี Kick off การพัฒนาความมั่นคงคุณภาพชีวิตและที่ดินทำกินที่อยู่อาศัยในเขตพื้นที่ป่าตำบลวังตามัว อำเภอเมืองนครพนม จังหวัดนครพนม ณ บ้านพรเจริญ หมู่ 7 ตำบลวังตามัว อำเภอเมืองนครพนม จังหวัดนครพนม เพื่อรายงานผลการดำเนินงานภายใต้ความร่วมมือการพัฒนาความมั่นคง คุณภาพชีวิต และที่ดินทำกินที่อยู่อาศัยในเขตพื้นที่ป่า จังหวัดนครพนม ภายใต้โครงการบ้านมั่นคงชนบท ต่อนายวราวุธ ศิลปอาชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ที่ให้เกียรติเป็นประธานในพิธี ในโอกาสการลงพื้นที่ติดตามการดำเนินงานของหน่วยงานภายใต้สังกัด ทส.ในพื้นที่จังหวัดนครพนม โดยมี คณะผู้บริหาร หัวหน้าส่วนราชการ ผู้ทรงคุณวุฒิ และผู้นำท้องที่ ท้องถิ่น เครือข่ายองค์กรชุมชน คณะผู้บริหารสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน และเจ้าหน้าที่ เข้าร่วมงาน
นางสาวเฉลิมศรี ระดากูล รองผู้อำนวยการสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน)
นางสาวเฉลิมศรี ระดากูล รองผู้อำนวยการสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) กล่าวรายงานความเป็นมาของโครงการบ้านมั่นคงชนบทตำบลวังตามัว โดยกล่าวว่า ตามที่คณะรัฐมนตรีมีมติ เมื่อวันที่ 14 ตุลาคม 2557 เห็นชอบตามที่ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เสนอให้มีการจัดตั้งคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ หรือ คทช. โดยมีนายกรัฐมนตรีเป็นประธาน และมีหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้องร่วมเป็นคณะกรรมการ ซึ่งต่อมาได้ออกเป็นพระราชบัญญัติคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ พ.ศ.2562 ทำหน้าที่กำหนดนโยบายและแผนการบริหารจัดการที่ดินและทรัพยากรดินของประเทศไทย โดยในการดำเนินงานของ คทช.มุ่งเน้นการจัดที่ดินทำกินให้กับชุมชนเป็นหลักในลักษณะแปลงรวมโดยมิให้กรรมสิทธิ์ แต่อนุญาตให้เข้าทำประโยชน์ในที่ดินของรัฐเป็นกลุ่ม หรือชุมชน ตามหลักเกณฑ์และเงื่อนไขที่ คทช.กำหนดในรูปแบบสหกรณ์หรือรูปแบบอื่นที่เหมาะสม โดยราษฎรแต่ละรายสามารถถือครองที่ดินได้ตามความเหมาะสม แต่ต้องไม่เกินรายละ 20 ไร่
ประกอบกับรัฐบาลได้มีแผนแม่บทการพัฒนาที่อยู่อาศัยระยะ 20 ปี (2560-2579) ภายใต้วิสัยทัศน์ “คนไทยทุกคนมีที่อยู่อาศัยถ้วนทั่วและมีคุณภาพชีวิตที่ดี” (Housing For All) ในการแก้ไขปัญหาที่อยู่อาศัยผู้มีรายได้น้อย ซึ่งมอบหมายให้กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ โดยสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) ดําเนิน “โครงการบ้านมั่นคง” ซึ่งเป็นโครงการที่ได้เริ่มดําเนินงานมาตั้งแต่ปี 2546
โดยการดำเนินงานความร่วมมือการพัฒนาความมั่นคง คุณภาพชีวิต และที่ดินที่อยู่อาศัยในเขตพื้นที่ป่า จังหวัดนครพนม ภายใต้โครงการบ้านมั่นคงชนบทตำบลวังตามัว อำเภอเมืองนครพนม จังหวัดนครพนม เพื่อแก้ไขปัญหาที่ดินทำกินที่อยู่อาศัยให้กับชุมชนอย่างยั่งยืนเป็นธรรม สำหรับพื้นที่ตำบลวังตามัว มี 11 หมู่บ้าน มีประชากร 8,916 คน 2,152 ครัวเรือน พื้นที่ทั้งหมด 76,181 ไร่ เป็นพื้นที่เพื่อการเกษตร 23,135 ไร่ ที่อยู่อาศัย 564 ไร่ พื้นที่ป่า 49,096 ไร่ ที่เหลือเป็นแหล่งน้ำและที่สาธารณะต่างๆ ซึ่งตำบลวังตามัวมีพื้นที่ส่วนหนึ่งถูกประกาศให้อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ และเขต สปก. แต่จากสภาพความเป็นจริงของป่านั้น ได้เสื่อมโทรมไปนานแล้ว ชาวบ้านตำบลวังตามัว บ้าน วัด โรงเรียน ท้องที่ท้องถิ่น จึงได้ร่วมพัฒนาและอนุรักษ์ทรัพยากร จนป่าชุมชนป่าอนุรักษ์เนื้อที่รวมประมาณ 2,200 ไร่ กลับมาสมบูรณ์เป็นแหล่งอาหาร เป็นสวัสดิการอย่างดีให้กับชุมชน นอกจากการดูแลกันตั้งแต่เกิดจนตาย จนทำให้ตำบลวังตามัวได้รับรางวัลลูกโลกสีเขียวเมื่อปี 2552
สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) พม. จึงได้ประสานความร่วมมือกับ สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมจังหวัดนครพนม (ทสจ.) องค์การบริหารส่วนตำบลวังตามัว กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน สภาองค์กรชุมชนตำบลตำบลวังตามัว กองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลวังตามัว พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัดนครพนม (พมจ.) สำนักจัดการทรัพยากรป่าไม้ที่ 6 สาขานครพนม เพื่อดำเนินการให้ราษฎรได้รับสิทธิทำกินและอยู่อาศัย ซึ่งอยู่ระหว่างการดำเนินการขออนุญาตจากกรมป่าไม้ และจะขยายผลจากตำบลวังตามัวให้ครอบคลุมทั้งจังหวัดนครพนม 33 ตำบล 10 อำเภอ ที่อยู่ในเขตพื้นที่ 2 อุทยานแห่งชาติ 12 ป่าสงวนแห่งชาติ นอกจากนั้นได้จับมือร่วมกับสำนักงานพัฒนาฝีมือแรงงานนครพนม ออกแบบหลักสูตรการอบรมพัฒนาฝีมือแรงงาน “ช่างชุมชนอาสา” ให้ความรู้แก่ช่างชุมชนตำบลวังตามัวจำนวน 60 คน
เพื่อสนับสนุนการแก้ไขปัญหา สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) จึงได้อนุมัติงบประมาณจำนวน 12,900,000 บาท (สิบสองล้านเก้าแสนบาทถ้วน) ครอบคลุมเป้าหมายอย่างน้อย 277 หลังคาเรือน ซึ่งจะซ่อมแซมบ้านเรือนใน 10 หมู่บ้าน พัฒนาระบบสาธารณูปโภค 8 หมู่บ้าน รวมทั้งหนุนระบบเศรษฐกิจและสังคมครอบคลุม 11 หมู่บ้าน โดยความคืบหน้าโครงการบ้านมั่นคงชนบทตำบลวังตามัว ณ ปัจจุบัน ได้ดำเนินการซ่อมแซมที่อยู่อาศัยแล้วเสร็จ จำนวน 53 หลังคาเรือน
ซึ่งตำบลวังตามัว ก็เป็นรูปธรรมหนึ่งที่เกิดจากบันทึกความร่วมมือการกระจายอำนาจทรัพยากรให้ท้องถิ่น พื้นที่พัฒนาโครงการบ้านมั่นคงชนบท สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน และบันทึกความร่วมมือ การส่งเสริมและสนับสนุนการปฏิบัติงาน ด้านการกระจายอำนาจด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 6 หน่วยงาน ที่ร่วมกันอนุรักษ์ทรัพยากรธรรรมชาติพร้อมกับหารพัฒนาความมั่นคงระหว่างคนกับป่า ที่ชุมชนจะไม่บุกรุกพื้นที่ป่าเพิ่ม โดยร่วมกันสร้างพื้นที่กันชน (Buffer Zone) เพิ่มพื้นที่ป่าด้วยป่าใช้สอยและขอช้ประโยชน์จากป่า และการจัดเป็นระบบสิทธิทำกินร่วม
อย่างไรก็ดี หลักการสำคัญในการพัฒนาที่ดินและที่อยู่อาศัยเชิงพื้นที่ จากแผนแม่บทการพัฒนาที่อยู่อาศัย ระยะ 20 ปี เพื่อให้คนไทยทุกคนมีที่อยู่อาศัยถ้วนหน้าและมีคุณภาพชีวิตที่ดี สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน ได้วางเป้าหมายพื้นที่พัฒนานำร่อง 23 จังหวัด 35 ตำบล พื้นที่พัฒนาขยายผล 21 จังหวัด 38 ตำบล สำหรับพื้นที่บ้านมั่นคงชนบท ปี 2565 ดำเนินการในพื้นที่ 7 จังหวัด 7 ตำบล ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ที่ตำบลวังตามัว จังหวัดนครพนม และตำบลทับลาน จังหวัดนครราชสีมา โดยใช้ 5 องค์ประกอบ คือ 1.องค์กรชุมชนเป็นแกนหลัก 2.สร้างความมั่นคงในที่อยู่อาศัย 3.สร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชน 4.การวางแผนในการแก้ไขปัญหาทั้งเมืองโดยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน 5.ความหลากหลายของรูปแบบการพัฒนาทุกมิติและแนวทางการปรับปรุงรูปแบบที่อยู่อาศัย
ทั้งนี้ความคืบหน้าการขับเคลื่อนการกระจายอำนาจการจัดการทรัยากรให้ท้องถิ่น พื้นที่นำร่อง 35 ตำบล อนุมัติโครงการบ้านมั่นคงชนบทแล้ว 15 ตำบล งบประมาณ 111,133,837 บาท จำนวน 3,750 ครัวเรือน ประกอบด้วย เขตอุทยานแห่งชาติ/วนอุทยาน 9 แห่ง 5 ตำบล 6 ชุมชน เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า 1 แห่ง 1 ตำบล 6 ชุมชน เขตห้ามล่าสัตว์ป่า 1 แห่ง 1 ตำบล และเขตป่าสงวนแห่งชาติ 14 แห่ง 6 ตำบล 37 ชุมชน รวมทั้งได้จัดทำแผนโครงการบริหารพื้นที่อนุรักษ์เสนอกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช รวม 7 ตำบล 2,802 ครัวเรือน
อย่างไรก็ตาม จากการประสานนโยบาย การขับเคลื่อนงานร่วมกับกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ในการขับเคลื่อนงานแก้ไขปัญหาของประชาชน สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) จะขยายผลการดำเนินโครงการบ้านมั่นคงชนบทปี 2565 โดยการบูรณาการความร่วมมือร่วมกับหน่วยงานทั้งที่ท้องถิ่น ในพื้นที่ 4 ตำบลเขตอำเภอโพนสวรรค์ จังหวัดนครพนม ประกอบด้วย ตำบลโพนจาน ตำบลโพนสวรรค์ ตำบลโพนบก และตำบลนาใน เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตประชาชนในเขตพื้นที่ป่า ให้ครอบคลุมทั้งจังหวัดนครพนม ให้เกิดรูปธรรมความเสร็จที่เริ่มต้นจาก “วังตามัวโมเดล” และขยายผลสู่พื้นที่อื่นๆ ต่อไป
